Трансляцыя вопыту работы

Зайцава Алена Мікалаўна – методыст, педагог дадатковай адукацыі, кіраўнік узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. Высокае”

Краўчук Алена Мікалаўна – педагог дадатковай адукацыі, хормайстар узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. Высокае”

Тэма: “Традыцыйныя і іннавацыйныя педагагічныя тэхналогіі у рабоце узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка”.

У сучаснай сацыякультурнай практыцы назіраецца актыўная дзейнасць па асваенні аўтэнтычнага фальклору. Аўтэнтычны рэгіянальны фальклор з’яўляецца той асновай далучэння дзяцей да беларускай нацыянальнай культуры, якая з велізарнай сілай ўздзейнічае на псіхіку дзіцяці, выхоўвае яго эстэтычныя пачуцці, цікавасць і павагу да сваіх нацыянальных вытокаў, патрыятызм.

Узнікае самае важнае пытанне – якія традыцыйныя і інавацыйныя тэхналогіі неабходна выкарыстоўваць у арганізацыі навучальнага працэсу, каб народная творчасць стала блізкай і цікавай сучасным дзецям? Арганічнае спалучэнне гульнёвых, інфармацыйна-камунікацыйных, здароўезберагальных тэхналогій, тэхналогій асобасна-арыентаванага падыходу на занятках ўзорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” павышае цікавасць навучэнцаў да вывучэння аўтэнтычнага рэгіянальнага фальклору і забяспечвае глыбокае засваенне зместу вывучаемага матэрыялу.

У рабоце ўзорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” выкарыстоўваюцца дыферэнцыраваны і індывідуальны падыход, актыўна ўжываюцца розныя формы і метады арганізацыі адукацыйнага працэсу. На занятках прымяняецца сістэма метадаў, накіраваных на засваенне рэгіянальнага фальклору:

-     метады стымулявання і матывацыі вучэбна-пазнавальнай дзейнасці;

-     метады арганізацыі і ажыццяўлення вучэбна-пазнавальнай дзейнасці;

-     метады кантролю і самакантролю.

Гэтыя метады навучання не толькі павышаюць цікавасць навучэнцаў да заняткаў, але і забяспечваюць больш глыбокае засваенне зместу вывучаемага матэрыялу.

Актуальнымі праблемамі сучаснага выкладання фальклору з’яўляюцца:

-     выкарыстанне комплекснага падыходу ў выкладанні на аснове ўзаемадзеяння розных відаў мастацтваў;

-     укараненне новых адукацыйных тэхналогій;

-     выкарыстанне сучасных метадаў музычнага выхавання;

-     выкарыстанне інавацыйных форм работы.

Аўтэнтычны рэгіянальны фальклор – гэта першакрыніца, асобная спецыфічная галіна духоўнай культуры, якая аб’ядноўвае ўсе віды творчай дзейнасці – моўную, музычную, народныя абрады, танец, народны тэатр, прыкладное мастацтва ў іх спрадвечным выглядзе. Гэта таксама сістэма выхавання дзяцей з дапамогай слова, музыкі і руху, прычым не для абраных і найбольш адораных, а для ўсіх. Таму адбор не праводзіцца, у клуб прыймаюцца ўсе жадаючыя. У працэсе навучання ўдзельнікаў узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” акцэнт робіцца на абуджэнне ў навучэнцаў эмацыянальных, творчых адносін да фальклору, фарміраванне ўменняў перадаваць у сваім выкананні пачуцці і думкі, закладзенныя ў творах рэгіянальнага і беларускага фальклору. Навучэнцы ўводзяцца ў свет народнага календара, народных традыцый і абрадаў, вучацца каардынаваць спевы і гаворку, спевы і рух, засвойваюць побытавыя танцы, гульні, вусную народную творчасць праз непасрэдны ўдзел у рэканструкцыі абрадаў і свят.

Педагогамі клуба вырашаецца шэраг мэт і задач: стварыць умовы для развіцця ў навучэнцаў мастацкага густу, музычнага слыху, творчых здольнасцей, абудзіць цікавасць да беларускай народнай культуры, звычаяў, традыцый, пазнаёміць з рухамі фальклорнай харэаграфіі.

На Камянеччыне гістарычна склалася так, што менавіта тут адбылося змяшэнне розных культур: беларускай, польскай, украінскай і рускай.Змяшэнне культур надае самабытнасць і непаўторнасть мясцоваму дыялекту, касцюму, абрадам, песням, танцам. Гэтыя асаблівасці таксама ўплываюць на характар педагагічнай работы і арганізацыі адукацыйнага працэсу на занятках узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка”.

На занятках малодшых груп клуба “Катрынка” (навучэнцы 1-2 класа) узнікаюць пэўныя складанасці, таму што ў гэтым узросце навучэнцы яшчэ не валодаюць у поўнай меры беларускай мовай, а неабходна вывучаць творы на мясцовам дыялекце. У гэтай сітуацыі, развучванне фальклорных рэгіянальных гульняў (“Як сіють мак”, “Пэрэпілка” (мясцовы дыялект),рэгіянальных лічылак, гоцалак, пацешак, забаўлянак, калыханак і г.д., дае магчымасць спалучаць вобразна-гульнёвы пачатак з канкрэтнымі задачамі кожнага навыку творчай дзейнасці: дыхання, працы над дыкцыяй, каардынацыяй руху і спеваў, засваення рэгіянальнага дыялекту. Такім чынам, выкарыстанне гульнёвых тэхналогій дазваляе рабіць заняткі жывымі, цікавымі, а матэрыял даступным да ўспрымання. Відавочна, што гульні развіваюць здольнасць малодшых школьнікаў да абагульнення, дапамагаюць ім ўсталёўваць сувязі фактаў, трэніруюць памяць і ўвага, развіваюць гаворку, актыўнасць, ініцыятыву, дысцыплінаванасць. Пры гэтым, застаюцца вострымі ўвага і памяць, увесь арганізм дзіцяці знаходзіцца ў стане творчай свабоды, што спрыяе лепшаму засваенню фальклорнага матэрыялу.

Яшчэ адной з самых вострых праблем сучаснай музычнай педагогікі з’яўляецца эмацыйная заціснутасць, скаванасць, і як вынік, непераканаўчае баязлівае выкананне ў сцэнічных умовах. Гульнёвыя тэхналогіі, якія накіраваны на актывізацыю і інтэнсіфікацыю дзейнасці навучэнцаў, дапамагаюць вырашыць і гэтыя праблемы.

Удзел вучняў у гульнях спрыяе іх самасцвярджэнню, развівае настойлівасць, імкненне да поспеху і розным матывацыйным якасцям, развіваюць рухальныя здольнасці, уяўленне і творчасць. Фальклорныя музычныя гульні: танец-гульня “Полька-цыганочка”, песня-гульня “Чорный баране”, “Вовк і гусы” (мясцовы дыялект) і г.д. накіраваны на развіццё пачуцця рытму, памяці, музычнага слыху, голасу, самой творчай дзейнасці. Такія гульні спрыяюць хуткаму запамінанню вывучанага матэрыялу, робяць заняткі больш цікавымі, насычанымі, павышаюць эмацыйны настрой, дапамагаюць захоўваць колькасны састаў малодшых груп.

Праграма клуба аматараў фальклору “Катрынка” прызначана для комплекснага вывучэння фальклору: абрадавых і пазаабрадавых песень, рэгіянальных побытавых танцаў, традыцыйных свят і абрадаў, вуснай народнай творчасці. Перанос у межы сцэнічнага выканальніцтва прадугледжвае наяўнасць у навучэнцаў хореаграфічных і акцёрскіх дадзеных. Але дзеці, якія прыходзяць займацца ў клуб, маюць розны зыходны ўзровень здольнасцей. Дзякуючы асобасна-арыентаваныму падыходу, улічваюцца прыродныя задаткі і ствараюцца ўмовы для найбольш поўнага раскрыцця творчага патэнцыялу кожнага навучэнца клуба.

У рабоце з навучэнцамі клуба ў якіх слаба выяўлены музычныя здольнасці выконваюцца наступныя ўмовы:

-     музычнае выхаванне вядзецца з дапамогай гульняў;

-     спеўныя практыкаванні адпавядаюць галасавому дыяпазону навучэнцаў;

-     слабы спявак падчас заняткаў ці выступленняў стаіць паміж добрымі спевакамі;

-     заахвочваецца кожны поспех навучэнца;

-     ствараецца атмасфера добразычлівасці.

Пры гэтых умовах навучэнцы з недастаткова развітым музычным слыхам разумеюць, што яны паступова навучацца спяваць правільна.

Для вывучэння побытавых танцаў у праграме клуба прадугледжаны заняткі сцэнічным рухам. Фальклорны танец, які існаваў у асноўным у асяроддзі сельскага насельніцтва і выконваўся ў побыце не прадугледжвае вялікай фізічнай нагрузкі.У рэгіянальных побытавых танцах няма вялікага крока, скока. Танцуюць усёй ступнёй, не цягнуць насок. Побытавы танец – гэта стыхійная праява пачуццяў, настрою, эмоцый і выконваецца ён у першую чаргу для сябе, і толькі потым – для гледача. Тым не меньш, пры сцэнічным выкананні побытавых танцаў неабходна “прыгожая карцінка”, таму на занятках па сцэнічным руху вялікая ўвага надаецца выпрацоўцы правільнай паставы, развіццю каардынацыі і пачуцця рытму,авалоданню выканальніцкімі уменнямі і навыкамі (выразнасць, артыстызм, тэхніка і манера выканання).

У рабоце клуба практыкуюцца тэхналогіі супрацоўніцтва і сатворчасці. Зводныя рэпетыцыі, у час якіх удзельнікі калектыва працуюць над агульнымі канцэртнымі нумарамі, рэканструкцыямі абрадаў, даюць магчымаць старэйшым удзельнікам клуба адчуць сябе ў ролі педагогаў і перадаць свае уменні і навыкі малодшым навучэнцам. Гэта спрыяе больш цеснаму аб’яднанню калектыва, выхоўвае культуру зносін, садзейнічае фарміраванню творчай актыўнасці, развівае самакантроль, разважлівасць, тактоўнасць, самастойнасць.

Працягваецца работа па плане сумеснай дзейнасці “Вывучэнне фальклорных традыцый прыгранічнага рэгіёна Камянецкага раёна і Падляшша (Рэспубліка Польшча)”. У працэсе ўзаемадзеяння адбываецца не толькі распаўсюджванне вопыту этнакультурнага выхавання і педагагічных методык па захаванню, перадачы і папулярызацыі традыцыйнай культуры, а таксама ідзе працэс дыялогу паміж калектывам Цэнтра і сацыяльнымі партнёрамі (педагогі і навучэнцы гмін Гайнаўка, Кляшчэлі і Чэрэмха, Рэспубліка Польшча), працэс адлюстравання ў іх вопыту адзін аднаго.

Вялікае значэнне для развіцця творчых здольнасцей навучэнцаў мае добра арганізаваная і сістэматычная даследчая дзейнасць, якая спрыяе развіццю інтэлектуальнай ініцыятывы, цікавасці да духоўных каштоўнасцей, выхаванню эстэтычнага густу, яна заахвочвае навучэнцаў дзейнічаць, прымаць адпаведныя рашэнні, аналізаваць і адбіраць неабходную інфармацыю, фарміруючы ў сабе лепшыя агульнакультурныя якасці і ствараючы сваё ўласнае разуменне прадметнага зместу навучання. Станоўчымі прыкладамі даследчай дзейнасці з’яўляюцца праект «Піснёвэ коло» па вывучэнні песеннага фальклору Камянецкага раёна (педагогі Зайцава Е.Н., Краўчук Е.Н., удзельнікі клуба аматараў фальклору «Катрынка»), які адзначаны Дыпломам ІІІ ступені Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ( рэспубліканскі фестываль-конкурс праектаў навучэнцаў «Нашчадкі традыцый»). Даследчыя работы «Вясельны абрады прыгранічча Камянеччыны» і «Каравайныя традыцыі Камянеччыны» (конкурс «Фальклорная спадчына” ў рамках фестывалю «Радавод») адзначаны дыпломамі І ступені.

На сённяшні дзень камп’ютэрныя тэхналогіі – неад’емная частка адукацыйнага працэсу. Магчымасці атрымання рознага роду матэрыялаў праз сетку Інтэрнэт, ІКТ якія дазваляют зрабіць працэс навучання больш цікавым, разнастайным, інтэнсіўным, праблемным, творчым, арыентаваным на даследчую актыўнасць, задавальняе запатрабаванні сучасных дзяцей і дазваляе атрымаць больш моцную зваротную сувязь. Сродкі мультымедыя дазваляюць забяспечыць найлепшую, у параўнанні з іншымі тэхнічнымі сродкамі навучання, рэалізацыю прынцыпу нагляднасці, у большай ступені спрыяюць умацаванню ведаў. Прагляд відэа-матэрыялаў з запісамі носьбітаў дазваляют атрымаць больш поўнае ўяўленне аб аўтэнтычным рэгіянальным танцавальным і песенным фальклоры, тым больш, што непасрэдныя зносіны са старэйшым пакаленнем у дадзены час обмежаваны.

Камп’ютэрныя тэхналогіі спрыяюць паляпшэнню інфармацыйнага забеспячэння адукацыйнага працэсу, яго мадэрнізацыі. Размяшчэнне навін аб дзейнасці клуба на афіцыйным сайце Цэнтра, здымкі відэакліпаў, канцэртных праграм, майстар-класаў з наступным размяшчэннем на “Ютуб-канале” дае магчымасць дзяліцца сваімі дасягненнямі і вопытам у “Інтэрнэт-прасторы”. Усё гэта павышае інтарэс да заняткаў і стымулюе творчыя ініцыятывы навучэнцаў, павышае выканальніцкі ўзровень, аб чым сведчаць добрыя вынікі ўдзелу узорнага клуба аматараў фальклору «Катрынка» у фестывалях, аглядах і конкурсах.

Асноўныя прынцыпы, якімі кіруюцца педагогі клуба ў сваёй рабоце – гэта прызнанне навучэнцаў паўнавартаснымі ўдзельнікамі адукацыйных адносін, падтрымка ініцыятывы дзяцей у розных відах дзейнасці, супрацоўніцтва з сям’ёй, далучэнне да сацыякультурных норм, народных традыцый і традыцый сям’і, грамадства і дзяржавы.

Ссылка на видеопрезентацию:

Зайцава Алена Мікалаўна – педагог дадатковай адукацыі, кіраўнік узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. высокае”

Краўчук Алена Мікалаўна – педагог дадатковай адукацыі, кіраўнік узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. высокае”

Сафроненка Наталля Анатоллеўна – педагог дадатковай адукацыі, кіраўнік узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. высокае”

Аўтэнтычны рэгіянальны фальклор – гэта першакрыніца, асобная спецыфічная галіна духоўнай культуры, якая аб’ядноўвае ўсе віды творчай дзейнасці – моўную, музычную, народныя абрады, танец, народны тэатр, прыкладное мастацтва ў іх спрадвечным выглядзе. Гэта таксама сістэма выхавання дзяцей з дапамогай слова, музыкі і руху.

Неад’емнай і важнай часткай нацыянальнай культуры кожнага народа з’яўляецца харэаграфічнае мастацтва. Танец, як асобы від духоўнай дзейнасці, у якім пластыка чалавека рэалізуе яго ўяўленне аб свеце і самім сабе, аб формах узаемадзеяння чалавека з рэальным і ўяўным асяроддзем. Танец тоіць у сабе велізарнае багацце для паспяховага мастацкага і маральнага выхавання, прыносіць радасць як выканаўцу, так і гледачу.

Педагогі і навучэнцы ўзорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” больш за 20 гадоў займаюцца пошукам і адраджэннем рэгіянальнага фальклора: песень, абрадаў, вуснай творчасці, побытавых танцаў.

Камянеччына – гэта прыгранічны рэгіён, дзе адбылося змяшэнне розных культур і традыцый: беларускай, польскай, украінскай і рускай. Напрыклад, вёска Такары, ў канцы 18 пачатку 19 стагоддзяў, ракой Катэркай падзялялася на Казаччыну – праваславную частку і Шляхеччыну – каталіцкую частку. А ў вёсцы Ставы, са слоў носьбіта Пацыкайлік Галіны Паўлаўны, на пачатку 20 стагоддзя, на працягу тыдня магла двойчы змяніцца ўлада, і нават дзяржава, якой належала вёска. Усё гэта знайшло адбітак у рэгіянальным фальклоры. Змяшэнне культур надае самабытнасць і непаўторнасть мясцоваму дыялекту, касцюму, абрадам, песням. Тое самае датычыць рэгіянальных побытавых танцаў: напрыклад, “Місяць”, “Лысый” – мелодыі рускія, “Кракавяк”, “Ойра” – польскія, а “Падэграс”, “Шлям-фокс” –падобныя на шляхецкія бальныя танцы.

На сенняшні дзень у рэпертуары калектыва больш дваццаці рэгіянальных танцаў. Мы іх умоўна падзяляем на вясковыя побытавыя танцы: “На рэчэньку”, “Катэрынка”, “Коханочка”, і гарадскія або шляхецкія: “Краковяк”, “Падэспань”, “Падэграс”, “Шлям-фокс”. У рэпертуары клуба есць таксама і песні-карагоды: “Святый Юрый, Рыгорэ…”, “Лэтів бусэнь…”, танец-гульня “Полька-цыганочка”. Асобна вылучаюцца вальсы з камандамі: “Новосёлковскый вальс”, “Ставскый вальс”, “Полька-закрутуха” з камандамі, “Полька-бабочка”, якая танцуецца тройкамі і “Страданія”. У некаторых танцах прысутнічаюць невялічкія папеўкі ў якіх і адлюстроўваецца самабытнасць нашага прыгранічнага рэгіена. Есць у рэпертуары калектыва гульні, у якіх назіраецца змешванне жарнаў: песня, гульня, танец: “Як сіють мак” і “Чорный баране”, “Пэрэпілка”.

А яшчэ, у кожнай вёсцы існаваў свой варыянт танца: напрыклад ў рэпертуары нашага клуба ёсць два “Місяца”, тры “Лысых”, две “Ойры”, два вальса з суседніх вёсак.

Фальклорны танец, які існаваў у асноўным у асяроддзі сельскага насельніцтва і выконваўся ў побыце не патрабуе добрай фізічнай формы. У нашых рэгіянальных побытавых танцах няма вялікага крока, скока. Танцуюць усёй ступнёй, не цягнуць насок. Побытавы танец – гэта стыхійная праява пачуццяў, настрою, эмоцый і выконваецца ён у першую чаргу для сябе, і толькі потым – для гледача.

Аднак, кожны танец мае свой, адметны танцавальны малюнак, свае рухі. Фігуры танцаў сустракаюцца даволі складаныя, напрыклад у вальсах і польках з камандамі. Іх трэба добра ведаць, каб не збіцца самому і не збіць астатнія пары. Таму, для вывучэння побытавых танцаў у праграме нашага клуба прадугледжаны заняткі сцэнічным рухам.

Сучасным дзецям не так цяжка засвоіць рухі побытавых танцаў, значна цяжэй навучыцца традыцыйнай рэгіянальнай манеры выканання. “Не скакаць вышэй, чым трэба, не рабіць лішніх рухаў рукамі, нагамі, нават поглядам” – гэтыя дэталі патрабуюць значна больш часу. Тым не меньш, пры сцэнічным выкананні побытавых танцаў неабходны “прыгожы малюнак”, таму на занятках па сцэнічным руху вялікая ўвага надаецца выпрацоўцы правільнай паставы, развіццю каардынацыі і пачуцця рытму, авалоданню выканальніцкімі уменнямі і навыкамі (выразнасць, артыстызм, тэхніка і манера выканання).

Развучванне фальклорных рэгіянальных гульняў на занятках малодшых груп клуба “Катрынка” (навучэнцы 1-2 класа) дае магчымасць спалучаць вобразна-гульнёвы пачатак з канкрэтнымі задачамі кожнага навыку творчай дзейнасці: дыхання, працы над дыкцыяй, каардынацыяй руху і спеваў, засваення рэгіянальнага дыялекту.

Таксама у рабоце клуба практыкуюцца зводныя рэпетыцыі, у час якіх удзельнікі калектыва працуюць над агульнымі канцэртнымі нумарамі: песнямі, танцамі, рэканструкцыямі абрадаў, даюць магчымаць старэйшым удзельнікам клуба адчуць сябе ў ролі педагогаў і перадаць свае уменні і навыкі малодшым навучэнцам.

Прыярытэтам у навучальным працэсе на занятках клуба з’яўляецца вусны спосаб навучання, для засваення рэгіянальных асаблівасцей музычнай, спеўнай і харэаграфічнай спадчыны выкарыстоўваюцца фальклорныя першакрыніцы. У пачатку дзейнасці удзельнікі клуба рэгулярна праводзілі этнаграфічныя экспедыцыі з мэтай вывучэння мясцовых абрадаў, звычаяў, гульняў, касцюмаў, песень, танцаў, ладу жыцця, збору экспанатаў для папаўнення экспазіцыі музейнага пакоя “Беларуская хатка”.

Пры пошуку носьбітаў народнай культуры мы супрацоўнічалі з настаўнікамі сельскіх школ і працаўнікамі дамоў культуры. Каб выклікаць сталых людзей на шчырую размову, спачатку ў госці да носьбіта прыязджалі толькі педагогі, і за кубачкам гарбаты пачыналі ўспамінаць. Мы ніколі не ставілі задачу ўспомніць штосці канкрэтнае. Часта пры першай сустрэчы мы ад’язджалі ні з чым. Але потым бабулі самі званілі да нас, запрашалі прыехаць і запісаць танец, песню, абрад ці байку. Так напрацягу некалькіх гадоў складаўся рэпертуар клуба.

Пашырэнню рэпертуара спрыяла супрацоўніцтва з педагогамі і навучэнцамі гмін Гайнаўка, Кляшчэлі і Чэрэмха Рэспублікі Польшча: удзел у праекце “Вывучэнне фальклорных традыцый прыгранічнага рэгіёна Камянецкага раёна і Падляшша (Рэспубліка Польшча)”, у сумесных майстар-класах, сумеснае правядзенне рэканструкцый абрадаў і правядзенне вечарын побытавых танцаў. Гэтыя мерапрыемствы дапамаглі нам наладзіць стасункі з мясцовымі носьбітамі. Не зважаючы на тое, што паміж намі праходзіць мяжа, у прыгранічных весках Польшчы размаўляюць на падобным да нашага дыялекце, святкуюць такія ж святы, спяваюць песні, беражліва захоўваюць народную спадчыну. Напрыклад, Яўдалюк Ніна Сцяпанаўна і Клімовіч Валянціна Паўлаўна з вескі Дабравода, перадалінам карагод “Святый Юрый, Рыгорэ”. Гэтыя жанчыны з’яўляюцца сапраўднай скарбніцай народнай культуры прыгранічча.

Зараз, на вялікі жаль, непасрэдныя зносіны са старэйшым пакаленнем у дадзены час обмежаваны. Але у матэрыялах нашых фальклорных экспедыцый ёсць відэазапісы песен і танцаў у выкананні носьбітаў. Прагляд відэа-матэрыялаў дазваляе атрымаць больш поўнае ўяўленне аб аўтэнтычным рэгіянальным танцавальным і песенным фальклоры прыгранічча.

Камп’ютэрныя тэхналогіі спрыяюць паляпшэнню інфармацыйнага забеспячэння адукацыйнага працэсу, яго мадэрнізацыі. Размяшчэнне навін аб дзейнасці клуба на афіцыйным сайце Цэнтра, здымкі відэакліпаў, канцэртных праграм, майстар-класаў з наступным размяшчэннем на “Ютуб-канале” дае магчымасць дзяліцца сваімі дасягненнямі і вопытам у “Інтэрнэт-прасторы”. Напрыклад, мы пачалі работу над стварэннем цыклу відэа-майстар-класаў па рэгіянальным побытавым танцам. Гэты вопыт дапамог навучэнцам клуба заняць першае месца ў раённым конкурсе “Самый классный мастер-класс”, а педагогам атрымаць дыплом першай ступені у рэспубліканскім педагагічным фестывалі-конкурсе “Мастер-класс: практическое воплощение творческих идей”.

Усё гэта павышае інтарэс да заняткаў і стымулюе творчыя ініцыятывы навучэнцаў, павышае выканальніцкі ўзровень, аб чым сведчаць добрыя вынікі ўдзелу узорнага клуба аматараў фальклору «Катрынка» у фестывалях, аглядах і конкурсах.

Выкарыстаныя крыніцы

1. Аб’яднанні па інтарэсах: выхаванне сродкамі беларускага фальклору: дапам. для педагогаў устаноў дадат. адукацыі дзяцей і моладзі, агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Т.М. Крыўко [і інш.];пад рэд. В.А. Кляцовай, Т.М. Крыўко, І.П. Шаўчэнкі. – Мінск : Пачатковая школа, 2015. – 152 с.
2. Булойчык Л.Л. Выхаванне на традыцыях беларускай народнай культуры // Пазашкольнае выхаванне. –– № 3 – 2005.
3. Клецова, О.А. Образовательные программы музыкальных и хореографических объединений внешкольного воспитания и обучения / состав.О.А. Клецова– Минск, 2009. – 210 с.
4. Крыўко, Т.М. Этнакультурнае выхаванне: аб’яднанні па інтарэсах фальклорнага накірунку / Т.М. Крыўко // Выхаванне і дадатковая адукацыя. – 2013. – № 1. – С. 21-24.
5. Педагогические ориентиры: программное обеспечение образовательного процесса / О.А. Клецова, Т.П. Шеремет; под общ. ред. Н.В. Васильченко. – Минск, 2013. – 72 с.
6. Радавод: зборнік матэрыялаў І і ІІ фестываляў фальклорнага мастацтва “Радавод” і абласной навукова-практычнай канферэнцыі “Я слаўлю матчын край – Радзіму Беларусь” / склад. В.Р. Волкава. – Брэст: Альтернатива. – 2007. – 268 с.

Засваенне рэгіянальнага фальклору як форма выхаваўчай і адукацыйнай дзейнасці

Зайцава Алена Мікалаўна – педагог дадатковай адукацыі, кіраўнік узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. высокае”

Краўчук Алена Мікалаўна – педагог дадатковай адукацыі, хормайстар узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. высокае”

Сафроненка Наталля Анатоллеўна – педагог дадатковай адукацыі, балетмайстар узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. высокае”

У сучаснай сацыякультурнай практыцы назіраецца актыўная дзейнасць па асваенні аўтэнтычнага фальклору. Тэрмін “аўтэнтычнасць” існуе для абазначэння першасных, традыцыйных, рэгіянальна-спецыфічных відаў культуры. Фальклор аўтэнтычны – гэта фальклор сапраўдны ў сваёй сутнасці і натуральным бытаванні, характэрны для канкрэтнай мясцовасці. Ён захоўвае ўсе свае спецыфічныя рэгіянальныя рысы, якія вызначаюцца рэгіянальнай традыцыяй; характарызуецца ўстойлівым жанравым складам, рэпертуарам, стылем, манерай выканання і г.д. Аўтэнтычны фальклор – гэта першакрыніца, асобная спецыфічная галіна духоўнай культуры, якая аб’ядноўвае ўсе віды творчай дзейнасці – славесную, музычную, народныя абрады, танец, народны тэатр, прыкладное мастацтва ў іх спрадвечным выглядзе. Набытыя веды ў галіне аўтэнтычнага фальклору даюць магчымасць глыбей спазнаць рэчаіснасць, гістарычныя і нацыянальныя асаблівасці свайго народа, далучыцца да нацыянальнай культуры і гісторыі Радзімы. Ўсё гэта спрыяе рашэнню задач маральнага і эстэтычнага выхавання, развіцця творчых здольнасцей падрастаючага пакалення.

Клуб аматараў фальклору “Катрынка” быў створаны ў 2000 годзе з мэтай вывучэння рэгіянальнай народнай творчасці. Дзейнасць клуба накіравана на пошук мясцовых песень, танцаў, абрадаў, вуснай творчасці для захавання, вывучэння і выканання. Экспедыцыйная дзейнаць, цесная сувязь з носьбітамі дала магцымасць пашырыць рэпертуар клуба новым цікавым матэрыялам. Усё гэта паспрыяла таму, што ў 2005 годзе клуб аматараў фальклору “Катрынка” атрымаў найменне “узорны”.

Фальклор (народная мудрасць) – гэта мастацкая педагогіка. Гэта сістэма выхавання дзяцей з дапамогай слова, музыкі і руху, прычым не для абраных і найбольш адораных, а для ўсіх. Таму адбор не праводзіцца, у клуб прыймаюцца ўсе жадаючыя.

Узорны клуб аматараў фальклору “Катрынка” зараз налічвае каля 50 удзельнікаў, і дзеліцца на чатыры групы: падрыхтоўчую – 8-11 гадоў, малодшую – 10-13 гадоў, сярэднюю – 12-15 гадоў, старэйшую – 14-17 гадоў, а таксама групу педагогаў.

Навучанне ў клубе вядзецца вусным шляхам, наладжваюцца непасрэдныя стасункі з носьбітамі народнай культуры, выкарыстоўваюцца фальклорныя першакрыніцы, вядзецца вывучэнне культуры краю, адбываецца засваенне рэгіянальных асаблівасцей музычнай, спеўнай, харэаграфічнай спадчыны, мастацкія ўзоры ўключаюцца ў практыку.Арганізоўваюцца і праводзяцца экспедыцыі і паходы, з мэтай вывучэння мясцовых абрадаў, звычаяў, гульняў, касцюмаў, песень, ладу жыцця, збору экспанатаў для папаўнення экспазіцыі музейнага пакоя “Беларуская хатка”.

Камянеччына – гэта рэгіён, дзе гістарычна склалася так, што менавіта тут адбылося змяшэнне розных культур: беларускай, польскай, украінскай і рускай. Напрыклад, вёска Такары, якая знаходзіцца ў трох кіламетрах ад горада Высокае, ў канцы 18 пачатку 19 стагоддзяў вёска знаходзілася па розных берагах ракі Катэрка. На адным з берагоў стаяла праваслаўная Свята-Міхайлаўская царква, збудаваная ў 1816 годзе – гэта частка вёскі называлась Казаччына. На другім беразе стаяў драўляны касцёл Уздвіжання Крыжа Гасподня, і гэты бераг называўся Шляхетчына. А ў вёсцы Ставы, на пачатку 20 стагоддзя, на працягу тыдня магла двойчы змяніцца ўлада, і нават дзяржава, якой належала вёска. Усё гэта знайшло адбітак у рэгіянальным фальклоры. Змяшэнне культур надае самабытнасць і непаўторнасть мясцоваму дыялекту, касцюму, абрадам, песням, танцам. У рэгіянальным дыялекце можна пачуць словы з розных моў і ён больш падобны на ўкраінскую мову. Тое самае датычыць побытавых танцаў: напрыклад, “Місяць”, “Лысый” – мелодыі рускія, “Кракавяк”, “Падыспань”, “Ойра” – польскія, а “Падэграс”, “Шлям-фокс” – зусім падобныя на шляхецкія бальныя танцы. А песні – “Не ходь коло ружы…” і “Як мы сіделі обое” – дыялект набліжаны да польскай мовы, “16 лет девчоночке” і “Войсковскы страданія” – да рускай, “Мала пташэчка” і “Ой, там у полі” – да украінскай.

На сённяшні дзень у рэпертуары нашага клуба больш за 40 песень і танцаў. Носьбітамі калектыва з’яўляюцца, як жыхары весак Камянецкага раена, так і жыхары прыгранічча Рэспублікі Польша: Гайдукевіч Вера Іванаўна, 1932 г.н., в.Дубраўцы, Краўчук Любоў Іванаўна, 1933 г.н., в. Бобінка, Бялюк Вера Рыгораўна, 1932 г.н, г. Высокае, Краўчук Раіса Дзмітрыеўна, 1950 г.н., г. Высокае, Клімук Ганна Рыгораўна, 1936 г.н, в.Наваселкі, Галенка Вольга Іванаўна, 1929 г.н. і Галенка Пётр Андрэевіч, 1931 г.н., в. Ваўкаставец, Пацыкайлік Галіна Паўлаўна, 1936 г.н., в.Ставы, Кухта Вера Івановна, 1938 г.н., в. Амельянец, Нічыпарук Вера Андрэеўна, 1934 г.н., Рэспубліка Польша, гміна Клешчэлі, в. Маліннікі, Яўдалюк Ніна Сцяпанаўна, 1933 г.н., Рэспубліка Польша, гміна Клешчэлі, в. Дабравода.

Носьбітамі фальклору з’яўляюцца асобы, якія звязаны з натуральным фальклорным асяроддзем нашай мясцовасці і атрымалі фальклорныя веды, творчыя ўменні ад сваіх папярэднікаў вусным шляхам і такім жа шляхам перадаюць іх наступным пакаленням. Таму прыярытэтам у навучальным працэсе на занятках клуба з’яўляецца вусны спосаб навучання. Пры свядомым падыходзе да пастаўленых задач стварэнне ўмоў для вуснага засваення ўзораў традыцыйнага мастацтва не ўяўляе цяжкасцей. Пры наяўнасці носьбітаў традыцыйнай культуры – спевакоў, танцораў, музыкантаў, майстроў па вырабе твораў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва – менавіта яны выконваюць ролю транслятараў. Камунікацыя паміж майстрамі і удзельнікамі клуба служыць добрым прыкладам засваення регіянальнага фальклору: танцавальнай лексікі, спеўнага мастацтва, артыкуляцыйнай тэхнікі, тэмброўкі голасу, рэгіянальна адметнаму спосабу гуказдабывання і г.д. Тым самым у рэпертуары клуба захоўваецца пэўныя лакальна-рэгіянальнаыя традыцыі.

У працэсе навучання ўдзельнікаў узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка” акцэнт робіцца на абуджэнне ў навучэнцаў эмацыянальных, творчых адносін да фальклору, фарміраванне ўменняў перадаваць у сваім выкананні пачуцці і думкі, заложаныя ў творах рэгіянальнага і беларускага фальклору. Менавіта пры такіх умовах заняткі становяцца па-сапраўднаму выхаваўчым працэсам.

Акрамя таго, прымяняюцца такія формы перадачы ведаў і авалодвання практычнымі навыкамі, як мэтанакіраванае слуханне музыкі і спеваў, наведванне фестываляў, канцэртаў, выстаў народнай творчасці. Такія формы работы садзейнічаюць развіццю актыўнага ўспрыняцця музыкі, фарміруюць эмацыянальную спагадліваць і садзейнічаюць назапашванню фальклорнага багажа.

Функцыянаванне клуба аматараў фальклору “Катрынка” адбываецца адначасова як у натуральных умовах бытавання, так і ў межах сцэнічнага выканальніцтва: гэта ўдзел у фестывалях, аглядах-конкурсах (абласны фестываль фальклорнага мастацтва “Радавод”, конкурс фальклорных калектываў у рамках Рэспубліканскага конкурса “Юныя таленты Беларусі”, агляд-конкурс дзіцячых фальклорных калектываў “Веснавы танок” і г.д.), удзел у канцэртных праграмах і мерапрыемствах.

Вялікае значэнне для развіцця творчых здольнасцей навучэнцаў мае добра арганізаваная і сістэматычная даследчая дзейнасць, удзел у навукова-практычных канферэнцыях, майстар-классах, семінарах (міжнародная навуковая канферэнцыя “Аўтэнтычны фальклор: праблемы захавання, вывучэння, успрымання”, Дзяржаўны універсітэт культуры г. Мінск; майстар-клас для ўдзельнікаў абласнога семінару “Стварэнне этнакультурнай адукацыйнай прасторы, як умовы выхавання духоўна-маральных каштоўнасцей навучэнцаў у сістэме дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі”).

Яшчэ адным напрамкам папулярызацыі і прапаганды фальклорнага мастацтва з’яўляецца арганізацыя і правядзенне раённага фальклорнага фестываля “Спадчына”.

Заснавальнікамі і арганізатарамі раённага фальклорнага фестывалю “Спадчына” з’яўляюцца:

-     аддзел адукацыі, спорту і турызму Камянецкага раённага выканаўчага камітэта;

-     дзяржаўная ўстанова адукацыі “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. Высокае”;

-     Высокаўскі гарадскі выканаўчы камітэт;

-     Камянецкае раённае грамадскае культурна-асветніцкае аб’яднанне “Спадчына”.

Фестываль праводзіцца ў рамках рэспубліканскай акцыі навучэнскай моладзі “Жыву ў Беларусі і тым ганаруся” і стаў традыцыйным святам народнай культуры.

Мэтамі і задачамі Фестывалю з’яўляюцца:

-     падтрымка, ахова і зберажэнне самабытнай культуры Камянеччыны;

-     прыцягненне ўвагі грамадскасці да праблем выхавання дзяцей і моладзі сродкамі традыцыйнай народнай творчасці;

-     удасканаленне форм арганізацыі вольнага часу ў дзіцяча-маладзевай аўдыторыі;

-     абмен ідэямі і ведамі, паляпшэнне ўзаемаразумення праз фальклорнае мастацтва;

-     наладжванне прыгранічных сувязей паміж сяброўскімі краінамі.

Першы этап фестывалю праходзіць ва ўстановах адукацыі раёна – збіраецца фальклорны матэрыял, рыхтуюцца конкурсныя праграмы і выставы дэкаратыўна-прыкладной творчасці.

Другі этап (адборачны) – праводзяцца агляды фальклорнага мастацтва і выстаў дэкаратыўна-прыкладной творчасці ва ўстановах адукацыі, куды выязжае журы, графік.

Трэці тур – заключная імпрэза фестывалю да ўдзелу ў якой запрашаюцца асобныя выканаўцы і калектывы ўстаноў адукацыі раёна, якія прайшлі другі адборачны этап.

У межах мэт і задач фестывалю праводзіцца майстар-класы для педагогаў, якія вядуць аб’яднанні па інтарэсах фальклорнага накірунку.

Намінацыі:

-       аўтэнтычны фальклор (прадугледжвае фальклорнае чытанне, побытавыя танцы, песні, абрады, матэрыялы аб народных традыцыях і звычаях роднага краю, вусная народная творчасць);

-       народна-сцэнічая творчасць (прадугледжвае песні, танцы, абрады, святы);

-       дэкаратыўна-прыкладная творчасць (прадугледжвае арганізацыю выставы вырабаў з саломы, лазы, дрэва, прадметаў зробленых ў тэхніцы вышыўка, ткацтва, вязанне, ганчарства, выцінанка).

Крытэрыямі адзнакі ў намінацыях “Аўтэнтычны фальклор”, “Народна-сцэнічая творчасць” з’яўляліся: падбор матэрыялу; самабытнасць; артыстызм і сцэнічнае майстэрства, выканальніцкае мастацтва (песеннае, танцавальнае, музычна-інструментальнае, тэатральнае мастацтва); пераемнасць традыцый; наяўнасць носьбітаў; касцюма, ў выставе (намінацыя “Дэкаратыўна-прыкладная творчасць”): якасць афармлення; традыцыі ў афармленні; самабытнасць і індывідуальнасць выканання; выканальніцкае майстэрства; вытанчанасць і эстэтычнасць; этнаграфічная каштоўнасць; інавацыі і традыцыі ў афармленні.

Правядзенне раённага фальклорнага фестывалю “Спадчына” развівае павагі да фальклору, цікавасці да сваіх нацыянальных вытокаў – усё гэта дапамагае не толькі эстэтычнаму, творчаму, але перш за ўсё, грамадска-патрыятычнаму выхаванню маладога пакалення.

Увогуле засваенне фальклорнай спадчыны спрыяе развіццю творчых здольнасцей, захаванню традыцый, заснаваных на агульначалавечых каштоўнасцях, якія ніколі не губляюць свайго значэння, бо абапіраюцца на мудрасць нашага народа, які, адчуваючы сябе часткай чалавецтва, цвёрда трымаецца сваіх каранёў, сваёй гісторыі, агульна-нацыянальных маральных і эстэтычных ідэалаў.

Літаратура

1. Аб’яднанні па інтарэсах: выхаванне сродкамі беларускага фальклору: дапам. для педагогаў устаноў дадат. адукацыі дзяцей і моладзі, агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Т.М. Крыўко [і інш.];пад рэд. В.А. Кляцовай, Т.М. Крыўко, І.П. Шаўчэнкі. – Мінск : Пачатковая школа, 2015. – 152 с.
2. Клецова, О.А. Образовательные программы музыкальных и хореографических объединений внешкольного воспитания и обучения / состав.О.А. Клецова– Минск, 2009. – 210 с.
3. Крыўко, Т.М. Этнакультурнае выхаванне: аб’яднанні па інтарэсах фальклорнага накірунку / Т.М. Крыўко // Выхаванне і дадатковая адукацыя. – 2013. – № 1. – С. 21-24.
4. Педагогические ориентиры: программное обеспечение образовательного процесса / О.А. Клецова, Т.П. Шеремет; под общ. ред. Н.В. Васильченко. – Минск, 2013. – 72 с.
5. Радавод: зборнік матэрыялаў І і ІІ фестываляў фальклорнага мастацтва “Радавод” і абласной навукова-практычнай канферэнцыі “Я слаўлю матчын край – Радзіму Беларусь” / склад. В.Р. Волкава. – Брэст: Альтернатива. – 2007. – 268 с.

Трансляцыя педагагічнага вопыту этнакультурнага выхавання ў рамках апорнай метадычнай пляцоўкі

Дзеркач Таццяна Віктараўна – намеснік дырэктара па вучэбна-выхаваўчай работе ДУА “Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. Высокае”

Зайцава Алена Мікалаўна – педагог дадатковай адукацыі, кіраўнік узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка”

Краўчук Алена Мікалаўна – педагог дадатковай адукацыі, хормайстар узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка”

Сафроненка Наталля Анатоллеўна – педагог дадатковай адукацыі, балетмайстар узорнага клуба аматараў фальклору “Катрынка”

Дземенцяюк Святлана Мікалаеўна – педагог дадатковай адукацыі, студыя выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва “Фантазёры”

Апорная метадычная пляцоўка на базе Цэнтра дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. Высокае арганізавана ў верасні 2015 года для абагульнення перадавога педагагічнага вопыту як умовы эфектыўнага метадычнага ўзаемадзеяння ўстаноў дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі. Тэма: “Метадычныя прыёмы і тэхналогіі пераймання, захавання і перадачы рэгіянальнага фальклору”.

Мэтай з’яўляецца стварэнне ўмоў для падтрымкі, аховы, папулярызацыі культуры Берасцейскага краю сярод дзяцей і моладзі, а таксама для абагульнення і перадачы вопыту фальклорнага мастацтва ва ўстановах адукацыі, удасканалення і развіцця сістэмы дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі.

Апорная пляцоўка, як метадычная адзінка, ўзаемадзейнічае з Цэнтрам маладзёжнай творчасці г. Брэста, Нацыянальным цэнтрам мастацкай творчасці дзяцей і моладзі, Нацыянальным дзіцячым адукацыйна-аздараўленчым цэнтрам “Зубраня”, аддзелам па адукацыі Камянецкага райвыканкама, установамі адукацыі Камянецкага раёна і вобласці. Гэта дазваляе аб’яднаць намаганні ў стварэнні ўмоў выхавання гарманічна развітай асобы дзіцяці сродкамі вывучэння, зберажэння і перадачы фальклорнай спадчыны, а педагогам і метадыстам прадстаўляць свой вопыт на канферэнцыях, семінарах, майстар-класах у адукацыйнай вобласці “Фальклор”.

На базе Цэнтра працуюць два калектывы з званнем “узорны”: аматарскае фольклорнае аб’яднанне “Белавежская цявінка” і клуб аматараў фальклору “Катрынка”. Педагогі і навучэнцы калектываў больш за 20 гадоў займаюцца пошукам і адраджэннем рэгіянальнага фальклора: песень, абрадаў, вуснай творчасці, побытавых танцаў, займаюцца даследчай фальклорна-этнаграфічнай дзейнасцю, абагульненнем і перадачай эфектыўных педагагічных практых пераймання і захавання традыцыйных культурных каштоўнасцей.

Дзейнасць узорнага клуба аматараўфальклору “Катрынка” накіравана на пошук і захаванне рэгіянальнага фальклору. Цесная сувязь з носьбітамі дае мажлівасць папаўняць рэпертуар клуба новым цікавым матэрыялам, вывучаюцца мясцовыя абрады, звычаі, гульні, песні, танцы, лад жыцця, асаблівасці касцюма і дыялекту. Сцэнічнае выкананне і рэканструкцыя абрадаў спрыяе папулярызацыі народнай спадчыны.

Педагогамі клуба вырашаецца шэраг мэт і задач: стварыць умовы для развіцця ў навучэнцаў мастацкага густу, музычнага слыху, творчых здольнасцей, абудзіць цікавасць да беларускай народнай культуры, звычаяў, традыцый.

Прыярытэтам у навучальным працэсе на занятках клуба з’яўляецца вусны спосаб навучання. Для засваення рэгіянальных асаблівасцей музычнай, спеўнай і харэаграфічнай спадчыны выкарыстоўваюцца фальклорныя першакрыніцы.

Акрамя заняткаў арганізавана сістэматычная даследчая і праектная дзейнасць, якая спрыяе развіццю інтэлектуальнай ініцыятывы, цікавасці да духоўных каштоўнасцей, заахвочвае навучэнцаў дзейнічаць, аналізаваць і адбіраць неабходную інфармацыю. На аснове даследаваных матэрыялаў былі падрыхтаваны дзіцячыя навукова-даследчыя работы – “Дзіцячы фальклор Камянеччыны”, “Вясельны абрад прыгранічча Камянеччыны”, “Каравайныя традыцыі Камянеччыны”, “Вэсна-красна: даследаваныя веснавыя абрады”, даследчыя праекты “Піснёвэ коло”, “Забытых таямніцаў чары”. Да ўдзелу ў даследчай і праектнай дзейнасці далучаюцца, таксама, і вучні ўстаноў адукацыі Камянецкага раёна. Так у конкурсе “Фальклорная спадчына”, ў рамках адкрытага фестывалю фальклорнага мастацтва “Радавод” удзельнічалі пяць даследчых работ школ раёна, а праект “Калядныя ўзоры” з Вярховічскай сярэдняй школы атрымаў дыплом першай ступені Галоўнага ўпраўлення па адукацыі Брэсцкага аблвыканкама у абласным туры фестываля-конкурса праектаў навучэнцаў “Нашчадкі традыцый”.

Навучэнцы клуба “Катрынка”: Аляксей Асіпук, Юлія Зуева і Карына Курыловіч, з праектам “Забытых таямніцаў чары” ўдзельнічалі ў фінальным мерапрыемстве “Нашчадкаў традыцый” і атрымалі дыплом ІІІ ступені Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь.

Актуальнасць і сутнасць праекта заключаецца ў захаванні, аднаўленні і перадачы фальклорнай рэгіянальнай спадчыны сродкамі сучасных тэхналогій.

На сённяшні дзень камп’ютэрныя тэхналогіі – неад’емная частка адукацыйнага працэсу. Магчымасці атрымання рознага роду матэрыялаў праз сетку Інтэрнэт, ІКТ якія дазваляюць зрабіць адукацыйны працэс больш цікавым, разнастайным, творчым, арыентаваным на даследчую актыўнасць, задавальняюць запатрабаванні сучасных дзяцей і дазваляць атрымаць больш моцную зваротную сувязь. Мультымедыйныя сродкі дазваляюць забяспечыць найлепшую, у параўнанні з іншымі тэхнічнымі сродкамі навучання, рэалізацыю прынцыпу нагляднасці, у большай ступені спрыяюць умацаванню ведаў. Прагляд відэа-матэрыялаў з запісамі носьбітаў дазваляе атрымаць больш поўнае ўяўленне аб аўтэнтычным рэгіянальным танцавальным і песенным фальклоры.

Камп’ютэрныя тэхналогіі спрыяюць паляпшэнню інфармацыйнага забеспячэння адукацыйнага працэсу, яго мадэрнізацыі. Размяшчэнне навін аб дзейнасці клуба на афіцыйным сайце Цэнтра, здымкі відэакліпаў, канцэртных праграм, майстар-класаў з наступным размяшчэннем на нашым “Youtube-канале” і ў “Instagram” дае магчымасць дзяліцца сваімі дасягненнямі і вопытам у “Інтэрнэт-прасторы”. Напрыклад, мы пачалі работу над стварэннем цыклу відэа-майстар-класаў па рэгіянальным побытавым танцам. Гэты вопыт дапамог навучэнцам клуба заняць першае месца ў раённым конкурсе “Самый классный мастер-класс”, а педагогам атрымаць дыплом першай ступені у рэспубліканскім педагагічным фестывалі-конкурсе “Мастер-класс: практическое воплощение творческих идей”.

Стварэнне і размяшчэнне відэаматэрыялаў у Інтэрнэце не толькі дазволіла вялікай колькасці гледачоў пазнаеміцца з творчасцю нашага калектыва, але і трансліраваць вопыт эктнакультурнага выхавання сваім калегам. Мы з’яўляемся ўдзельнікамі Instagram-фэста «Народны каляндар», метадычнага флешбука #МОЯМЕТОДИЧЕСКАЯРАЗРАБОТКА, рэспубліканскай стрым-панарамы педагагічнага вопыту “Фарміраванне лічбавага адукацыйнага асяроддзя ў установе дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі” у рамках XIX Рэспубліканскай выставы навукова-метадычнай літаратуры, педагагічнага вопыту і творчасці навучэнскай моладзі, рэспубліканскіх навукова-практычных канферэнцый і педфорумаў.

У мультымедыйным фармаце фальклорная спадчына нашага прыгранічнага рэгіёна становіцца больш даступнай да ўспрымання і пераймання сучасным пакаленнем.

У рамках апорнай метадычнай пляцоўкі абагульняецца не толькі вопыт перадачы музычнага і танцавальнага фальклору, але і народныя традыцыі дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.

На базе нашага цэнтра больш за 330 навучэнцаў займаюцца ў 29 аб'яднаннях па інтарэсах выяўленчай і дэкаратыўна-прыкладной творчасці. У рамках праграм гурткоў вывучаюць традыцыі, звычаі, культуру беларускага народа, што дазваляе развіваць любоў да Радзімы, свайго народа, павагу да творчай спадчыны. Гэта такія тэмы як: "Выцінанка", "Залатая саломка", "Беларускі сувенір", "Роспіс па дрэве", "Беларускі арнамент", "Маляваныя дываны".

У нашай установе ёсць этнаграфічны куток "Беларуская хатка". У ім адлюстроўваецца характар побыту і культуры жыхароў Камянеччыны. Усе экспанаты аўтэнтычныя, сярод іх шмат вырабаў народных умельцаў. Адной з форм работы з'яўляецца наведванне навучэнцамі музейнага кутка з мэтай знаёмства з традыцыйнымі рамёствамі жыхароў нашага рэгіёну: вышыўкай, ткацтвам, саломапляценнем, лозапляценнем, роспісам па шкле, выцінанкай, а таксама азнаёміцца з прадметамі побыту, беларускім народным строем.

У рамках апорна-метадычнай пляцоўкі традыцыйнымі сталі майстар-класы прымеркаваныя да розных свят: майстар-клас па вырабе навагодняй паштоўкі ў традыцыйнай беларускай тэхніцы "Выцінанка", майстар-класы "Калядны анёл" (традыцыйная лялька), "Роспіс імбірнага перніка", майстар-клас па традыцыйным роспісе велікоднага яйка "Пісанка", "Роспіс па шкле" на аснове рэгіянальнай тэхнікі роспісу і інш. Майстар-класы праводзяцца не толькі на базе нашага Цэнтра, але і для педагогаў, бацькоў і навучэнцаў устаноў адукацыі раёна, а таксама размяшчаюцца на нашым "Youtube-канале". Карыстаюцца папулярнасцю нашы майстар-класы і на масавых мерапрыемствах раёна і вобласці.

Эфектыўнасць работы пацвярджае рэзультатыўнасць удзелу ў конкурсах "Калядная зорка", "Усе дзеці таленавітыя", конкурс юных майстроў "Усе ў тваіх руках", выставах, майстар-класах па вырабе традыцыйных лялек, роспісы па тканіне, роспісы па шкле.

У рамках нашай апорнай метадычнай пляцоўкі традыцыйна праводзіцца раённы фальклорны фестываль “Спадчына”, які з’яўляецца адборачным турам адкрытага абласнога фестываля фальклорнага мастацтва “Радавод”.

Арганізатарамі фестывалю з’яўляюцца Цэнтр дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі г. Высокае, аддзел па адукацыі Камянецкага раённага выканаўчага камітэта, Высокаўскі гарадскі выканаўчы камітэт.

У гэтым годзе Фестываль праходзіў у восьмы раз. У межах мэт і задач фестывалю праводзіўся раённы вэбінар для педагогаў дадатковай адукацыі, кіраўнікоў фальклорных калектываў па тэме “Традыцыі адкрытага абласнога фестываля фальклорнага мастацтва “Радавод” у сістэме дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі”.

Усяго ў фестывалі прынялі ўдзел 11 устаноў адукацыі раёна.

У рамках фестывалю вылучаліся наступныя намінацыі:

-       конкурсная праграма, якая складалась з фальклорных песень, танцаў, абрадаў, гульняў, вуснай народнай творчасці;

-       выстава дэкаратыўна-прыкладной творчасці:;

-       выстава аўтэнтычных рэчаў “Музейны куток”;

-       майстар-класы навучэнцаў-майстроў народных промыслаў;

-       конкурс “Бабуліна кухня” – стравы рэгіянальнай кухні;

-       конкурс дзіцячых навукова-даследчых работ “Фальклорная спадчына”.

Удзельнікі паказалі высокі ўзровень сцэнічнага майстэрства і творчы падыход. Важна адзначыць, што для таго, каб рэканструяваць традыцыйныя абрады малой радзімы, прадставіць рэгіянальныя рамёствы і стравы, вырабы дэкаратыўна-прыкладной творчасці, педагогі разам з дзецьмі збіралі фальклорны матэрыял, які ўвасобілі ў сваіх праграмах.

Дзейнасць у рэжыме апорнай метадычнай пляцоўкі садзейнічае захаванню традыцый, заснаваных на агульначалавечых каштоўнасцях, якія ніколі не страчваюць свайго значэння, развіццю творчых здольнасцей навучэнцаў, садзейнічае абмену вопытам паміж педагогамі ўстаноў адукацыі і культуры, што прыводзіць да павышэння якасці адукацыйнага працэсу.

Дзякуй за ўвагу.

Выкарыстаныя крыніцы

1. Аб’яднанні па інтарэсах: выхаванне сродкамі беларускага фальклору: дапам. для педагогаў устаноў дадат. адукацыі дзяцей і моладзі, агул. сярэд. адукацыі з беларус. і рус. мовамі навучання / Т.М. Крыўко [і інш.];пад рэд. В.А. Кляцовай, Т.М. Крыўко, І.П. Шаўчэнкі. – Мінск : Пачатковая школа, 2015. – 152 с.
2. Булойчык Л.Л. Выхаванне на традыцыях беларускай народнай культуры // Пазашкольнае выхаванне. –– № 3 – 2005.
3. Клецова, О.А. Образовательные программы музыкальных и хореографических объединений внешкольного воспитания и обучения / состав.О.А. Клецова– Минск, 2009. – 210 с.
4. Крыўко, Т.М. Этнакультурнае выхаванне: аб’яднанні па інтарэсах фальклорнага накірунку / Т.М. Крыўко // Выхаванне і дадатковая адукацыя. – 2013. – № 1. – С. 21-24.
5. Педагогические ориентиры: программное обеспечение образовательного процесса / О.А. Клецова, Т.П. Шеремет; под общ. ред. Н.В. Васильченко. – Минск, 2013. – 72 с.
6. Радавод: зборнік матэрыялаў І і ІІ фестываляў фальклорнага мастацтва “Радавод” і абласной навукова-практычнай канферэнцыі “Я слаўлю матчын край – Радзіму Беларусь” / склад. В.Р. Волкава. – Брэст: Альтернатива. – 2007. – 268 с.